اورامان و نغمه هزار ساله«سیاو چمانه»

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی موسیقی ایران، بهمن کاظمی در کتاب موسیقی قوم کرد درباره موسیقی اورامان و نغمه«سیاو چمانه» می نویسد: یکی از مناطقی که نغمه هایش نسبت به دیگر مناطق استان کردستان هویت مستقلی دارد منطقه اورامان است.

نغمه های منطقه اورامان یکی دیگر از نمونه های حوزه مشترک فرهنگی مناطق کردنشین است که تقسیم بندی های کنونی استان ها را خنثی می سازد. این منطقه در بین استان های کرمانشاه و کردستان واقع شده و بخشی از آن نیز در کشور کنونی عراق قرار دارد.
«سیاو چمانه» اصلی ترین نغمه منطقه اورامان به شمار می آید و اشعاری که در این نغمه اجرا می شود بیشتر حالتی عاشقانه و تغزلی دارند. وجه تسمیه این نغمه نیز از«سیاو» به معنی سیاه و چمانه به معنی خمیدن است. چم که در واژه چمانه وجود دارد در کردی به معنی چشم، رودخانه و خمیدن در اثر غصه و اندوه است.
در اینجا چنان که اشعار این نغمه معمولا به غم هجر، درد و ماتم اشاره دارد، چنین به نظر می رسد که یکی از نغمه های اندوهناک عزا بوده است. امروزه در شعرهای این نغمه مضامین دیگری چون وصف طبیعت و معشوق نیز وارد شده است که بیش از پیش رابطه نغمه، مضمون و نام را با یکدیگر مخدوش می سازد. اما همانگونه که اشاره شد در آن سوی اورامان نغمه«سیاو چمانه» را مربوط به دوره ساسانی می دانند و آن را نغمه ای در وصف سیه چشمان معرفی می کنند.
موسیقی اورامان و بویژه«سیاو چمانه»بر پایه موسیقی کلامی استوار است و گاه با کف زدن های خواننده و یا خوانندگان اجرا می شود. در واقع هیچ ساز ملودیک یا کوبه ای آن را همراهی نمی کند. «سیاو چمانه» شامل چند بخش می شود که بخشی از آن«به‌رزه چڕ» است یعنی در بلندی اجرا می شود و خود سیا چمانه ضربآهنگ پایین تری دارد.
موسیقی منطقه اورامان مستقل و با زبان و فواصل خاص بر آمده از دل این منطقه است. البته امروزه جمعی با اضافه کردن سازها و آهنگ های غیر مرتبط با موسیقی اورامان به فرهنگ اجرای«سیا چمانه» لطمه می زنند.